ÇEŞİTLİ İLK YARDIM UYGULAMALARI

Zehirlenme Nedir?
Herhangi bir kimyasal, organik veya fiziksel madde vücuda girdikten sonra özelliğine göre yerel veya genel hasar meydana getirerek, ölüme neden olabiliyorsa bu maddeye ZEHİR, olaya ise ZEHİRLENME denir.

Yerel belirtiler:

- Sokulan, ısırılan, temas eden yerde kızarıklık, şişlik, gerginlik, ağrı ve kaşıntı

Genel belirtiler:

- Vücut ısısının yükselmesi ateş,

- Tüm vücutta kızarıklık, döküntü, kaşıntı,

- Solunum sıkıntısı, hızlı ve zayıf atan nabız,

- Baş ağrısı, kulak çınlaması,

- Halsizlik, kendinden geçme, gelişen bilinç kaybı,

- Şok, ölüm.

Zehir, vücuda bilerek kasti veya bilinmedenkazara, dört yoldan alınabilir:

1-Sindirim, 2-Solunum, 3-Deri ve 4-Kan yoluyla, olmak üzere.



Sindirim Yolu Zehirlenmeleri
Ağız yoluyla alınan her türlü zehir etkisi yapan maddelerle meydana gelirler; bayat besinler, ilaçlar, alkol, korozif yakıcı, tahriş edici maddeler ya da alerjik etki yapan maddeler vb.



İlkyardım:

* Eğer zehrin alınması üzerinden henüz 30 dakika geçmemişse, o zaman kusturulur.



KUSTURMAK İÇİN:

- Tercih edilen kişinin kendi parmağı ile küçük dilini dolayısıyla da öğürme refleksini uyararak kusmasını sağlamaktır,

- Sıcağa yakın ılık su içirerek de kusturma sağlanabilir kişi bardağı kendisi tutarak içmelidir! başkası tarafından içirilmemelidir!.



KUSTURULMAYACAK DURUMLAR:

- Asit veya bazik madde korozif madde içeren sıvılar içilmişse,

- Petrol ürünleri içilmişse,

- Bilinci kapalı ise.



* Kusturulduktan sonra soğuk veya sıcak olmayan su içirilir, kusturulmayacak durumlarda da yine su içirilir.

* Hastaneye götürülür, özellikle korozif madde içmiş kişilerin mutlaka hastane tedavisine gereksinimleri vardır:

* Ne yapılacağına karar verilemeyen durumlarda mutlaka ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ aranmalıdır. Merkez aranmadan önce aşağıdaki bilgiler toplanmalıdır:

- Zehirlenme ne ile meydana geldi, kutu veya prospektüs varsa yanınızda olmalı,

- Kutudaki / şişedeki miktar ne kadar kalmış, daha önce ne kadarmış, çevreye saçılmış mı?

- Zehir ne zaman alınmış, hastanın durumu nasıl?





BESİN ZEHİRLENMELERİ



Bakteri veya bakteri salgıları toksinleri ile oluşan zehirlenmelerdir. Bulantı-kusma, kramp şeklinde karın ağrısı ve ishal diyare ile seyrederler. Bunlar:



SALMONELLA:

Kontamine enfeksiyonla bulaşmış et, süt ve yumurta ile bulaşır. Yendikten 12-24 saat sonra ani bulantı-kusma, karın ağrısı, ishal ile kendini gösterir.

Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur. 2-3 günde kendiliğinden geçer. Antibiyotik verilmez.

* Aşırı ishal ve kusmaya bağlı olarak dehidratasyon gelişmişse içecek şeyler verilerek kaybedilen sıvı yerine konur.

* Yemek hazırlanırken kapların temiz olmasına dikkat edilir ve iyi pişirilirse salmonella enfeksiyonu önlenebilir.



STAFİLOKOK:

En sık rastlanan besin zehirlenmesidir. Karbonhidratlı, sütlü ve şekerli yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülür. Örneğin: muhallebi, dondurma, mayonez gibi. Yendikten 2-6 saat sonra bulantı-kusma ile kendini gösterir ishal nadiren görülür.

Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur. 4-6 saatte kendiliğinden geçer.

Önlenebilmesi için; özellikle sütlü tatlılar ve kaynatılmadan pişirilen yemekler hazırlandıktan sonra uzun süre, fırında veya ısıtma tepsilerinde bekletilmemelidir.



CLOSTRİDİUM PERFRİNGENS:

Büyük miktarda hazırlanan yiyeceklerin oda ısısında, etkisiz buharda bekletilmesi veya yeterince soğuk ortamda muhafaza edilmemesi sonucunda ürer. Veya mikroorganizmanın bulaştığı balıklarla hastalık ortaya çıkar. Yendikten 8-10 saat sonra bulantı, karında kramp şeklinde ağrı ve ishal ile kendini gösterir.

Tedavi: 24 saate kadar kendiliğinden iyileşir.

* Dehidratasyon kontrol altına alınır, hastaya, daha öncede bahsedildiği gibi bol sıvı şeyler içirilir ve bu arada tuz ve elektrolit kaybını yerine koymak için de bir bardak suya bir miktar tuz ve yemek karbonatı konarak içirilir. Ya da bu amaçla kola, tuzlu ayran, meyve suları, maden suyu içirilebilir. Mümkün olduğunca tüm sıvı kaybı bu içeceklerle karşılanmayıp suyla desteklenmelidir.



İYİ YIKANMAMIŞ, YEMEK KAZINTISI KALMIŞ KAPLAR GENELLİKLE BESİN

ZEHİRLENMESİNE YOL AÇAN EN ÖNEMLİ FAKTÖRDÜR.





Cl. BOTULİNUM BOTULİSMUS :

Genelllikle iyi konservelenmemiş yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülen en tehlikeli hatta ölümcül olan besin zehirlenmesidir. Yenildikten 24 saat sonra belirtiler görülebilir. İshal görülmez, kabızlık konstipasyon olabilir. Botulismusta, sinirlerden kaslara giden uyarılar engellenmekte ve bunun sonucunda şiddetli halsizlik, paralizi kuvvet kaybı ve ölüm görülebilmektedir.

Belirtileri:

- Ağız ve boğaz kuru ve ağrılıdır,

- Kişi gözlerini odaklamada zorluk çeker çift görme, bulanık görme olabilir

- Bitkinlik, yutma ve konuşma güçlüğü

-Halsizlik veya kuvvet kaybı

- Göz hareketlerinde kısıtlılık, göz bebeklerinde genişleme

- Solunum kaslarında paralizi, solunum güçlüğü

- Konuşamama, başın ön kısmında hissedilen baş ağrısı

İlkyardım:

* ABC kontrol edilir ve devamlılığı sağlanır

* Olanak varsa oksijen verilir

* Gerekiyorsa suni solunum yapılır

* Acilen hastaneye götürülmelidir. Mutlaka antitoksin yapılması gerekir.



DEHİDRATASYON: Aşırı kusma ve ishal sonucu, vücuttan fazla miktarda sıvı ve elektrolit kaybı olur. Buna bağlı olarak cilt, dudaklar ve dil kurur. Cildin kuruluğunu anlamak üzere el üzerindeki deri, baş parmak ve işaret parmağı arasında tutulur, bırakıldığında deri hemen eski halini alıyorsa o zaman sorun yoktur, eğer eski halini alma süresi uzuyorsa, o zaman fazla miktarda sıvı kaybı vardır ve hemen tedavi edilmezse hipovolemik şok gelişebilir.

Solunum Yolu Zehirlenmeleri
Tüp gaz, egzoz gazı karbonmonoksit, duman ve diğer zehirli gazların solunması sonucunda görülür. Özellikle renksiz ve kokusuz zehirli gazlarla meydana gelen zehirlenmelerde kişide görülen belirtilerin saptanması hayat kurtaracaktır.

Belirtileri:

-Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, kendinden geçme, bulantı-kusma, deride renk değişimi.

İlkyardım:

* Öncelikle kaynak kapatılır, havalandırma sağlanır, kişi temiz havaya çıkartılır.

* Yüzüne su serpilebilir, kolları açılıp kapatılabilir,

* Gerekiyorsa suni solunum ve kalp masajı yapılır,

* Mutlaka hastaneye götürülür.


Deri Yolu Zehirlenmeleri
Kremler, tozlar, sıvılar ile temas sonucu, ya da ısırma, sokma, enjeksiyon ile meydana gelir. Etkilenme durumuna göre yerel veya genel belirtiler görülebilir.

İlkyardım:

* Etken madde krem veya toz şeklindeyse, bol akan su ile yıkanır; yara varsa üzeri steril gazlı bezle kapatılır.

* Yerel belirtiler giderek yayılıyor ve genel belirtiler görülüyorsa, kişi derhal bir sağlık kuruluşuna götürülür. Kişide gelişmekte olan alerjik şoka karşı sağlık kuruluşunda semptomatik tedavi uygulanmalıdır, aksi halde kişi kaybedilebilir. Hastaneye götürürken bilinç kapanırsa koma pozisyonu verilir veya ABC nin devamlılığı sağlanır.



Kedi ve Köpek Isırmaları: KUDUZ tehlikesi vardır. Bu gibi durumlarda ısırılan yer ilk önce bol su ile sabunlanıp köpürtülerek en az 5 dakika yıkanır.

Aşı yaptırılır. Mümkünse hayvan gözetim altında tutulur, eğer 10 gün içinde ölürse aşıya devam edilir, 10 günü geçmesine rağmen hayvan ölmemişse, aşıya gerek yoktur. Hayvan bulunamamışsa, aşı mutlaka yaptırılmalıdır.



Yılan Sokması: İki derin diş izi yılanın zehirli olduğunu gösterir. Bu durumda sokulan yerin altından ve üstünden venöz turnike yapılarak, zehrin dolaşıma katılımı yavaşlatılır. Ağzında yara ve çürük dişi olmayan bir kişi yara yerinden zehri emip tükürebilir. Organ hareketsiz halde ve sarkıtılarak tutulur. Kişi mümkün olduğunca sakin tutulmaya çalışılmalıdır. Hastaneye götürülmelidir ve tetanos aşısı yaptırılmalıdır.

VENÖZ TURNİKE: Enli kumaş veya kravat, yılanın soktuğu yerin hemen altından ve üstünden bağlanır. Ancak dolaşım engellenmeyecek şekilde bağlanmalıdır. Bunun için bacakta ise ayak, kolda ise el parmaklarına bakılır morarma varsa, hemen gevşetilir.



Akrep Sokması: Sokulan yere amonyak veya su ile bulamaç yapılmış yemek karbonatı sürülebilir. Venöz turnike uygulanabilir. Hastaneye götürülmelidir.



Arı Sokması: Sabunlu su ile yıkanabilir veya antiseptik ile silinebilir. İğne çıkarılabilecek durumdaysa cımbızla çıkarılır aksi halde, zorlanmaz.

Yerel belirtiler genel belirtilere dönüşüyorsa, vakit kaybedilmeden hastaneye götürülmelidir.



Deniz Kestanesi Batması: Bu durumda organ genelde ayak, yanmayacak şekilde dayanabileceği kadar 45° C sıcak su içine daldırılarak, 20-30 dakika ağrı dininceye kadar bekletilir. Sıcak dikeni eritir.

Denizanası Teması: Denizanası ve deniz şakayıklarının nematokist denilen vantuzlarındaki çengellerle cilde tutunurlar, bunların zarar verilmeden uzaklaştırılması için: önce alkol ya da sirke veya deniz suyu ile yıkanır, sonra üzerine pudra ekilir, varsa çiğ et konarak yumuşatılır ve bıçağın tersi veya tahta çubukla deriden sıyrılır. Ya da o kısım doğrudan musluk suyu ile yıkanabilir; tatlı su vantuzları patlatacağından kişi rahatlayacaktır.

DİKKATİNİZE:Yurt dışında böcek sokmaları nedeniyle anaflaktik şok dediğimiz alerjinin ağır seyrettiği kişilerde bu seyri hafifletmek üzere yanlarında taşıyabilecekleri alerji kutusu kiti, seti vardır. Hekim tarafından önerilen ve yapabilme eğitimini alan kişiler, böcek soktuğunda, hemen enjektördeki hazır ilacı kendileri yaparak ve hapı alarak durumlarının kötüleşmesini önleyebiliyorlar.


Yanık Nedir?
Isı, ışın, elektrik veya kimyasal maddelere maruz kalma sonucunda deri ve derialtı dokularda meydana gelen bir çeşit yaralanmadır.



Yanıkların değerlendirilmesi : yanıkların şiddetini 5 ETKEN belirler.



1-Derinlik

1. derece yanıklar: Derinin sadece en üst tabakasının zedelendiği yanıklardır. Kızarıklık, gerginlik ve ağrı görülür. Örnek: güneş yanıkları.

2. derece yanıklar: Derinin üst ve değişen oranlarda alt kısmının etkilendiği yanıklardır. Kızarıklık, gerginlik, ağrı ve su toplanması bül ile karakterizedir.

3. derece yanıklar: Tüm deriyi kapsayan; derialtı dokularına, derin dokulara ve hatta kemiklere kadar ulaşan yanıklardır. Deri kuru kayış gibi olabilir veya renk değişikliği görülebilir kömür gibi, beyaz veya kahverengi olabilir . Şiddetli yanıklarda, yüzeysel sinir uçları ve kan damarları zedeleneceğinden yanık alanda his kaybı olabilir, buna karşın çevredeki daha az yanmış olan doku aşırı ağrılı olabilir.

2- Yüzey miktarı : Dokuzlar kuralı ile belirlenir.

3- Kritik alanların yanması : Eller ayaklar, yüz ve cinsel organlar.

4- Hastanın yaşı : Çok genç veya çok yaşlı olma.

5- Hastanın genel sağlık durumu : Diğer yaralanmalar veya hastalıklar diabet, kalp, kronik böbrek hastalığı vb gibi.



HAFİF YANIKLAR:

Vücut yüzeyinin,

yüzde 2 sinden az olan 3. derece yanıklardır.

yüzde 15 inden az olan 2. derece yanıklardır.



ORTA ŞİDDETLİ YANIKLAR

Erişkinlerde vücut yüzeyinin,

yüzde 2-10 u arasındaki 3. derece yanıklar el, ayak, yüz, cinsel organ hariç

yüzde 15-25 i arasındaki 2. derece yanıklar el, ayak, yüz, cinsel organ hariç

yüzde 50-75 i arasındaki 1. derece yanıklar el, ayak, yüz, cinsel organ hariç

Çocuklarda vücut yüzeyinin,

yüzde 10-20 si arasındaki 2. derece yanıklar el, ayak, yüz, cinsel organ hariç

Bebeklerde, tüm 1. derece yanıklar el, ayak, yüz, cinsel organ hariç



ŞİDDETLİ YANIKLAR

Erişkinlerde vücut yüzeyinin,

yüzde 10 undan fazla olan 3. derece yanıklar ve 3. derece el, ayak, yüz, cinsel organ yanıkları.

yüzde 25 inden fazla olan 2. derece yanıklar.

Çocuklarda vücut yüzeyinin yüzde 20 sinden fazla olan 1. derece yanıklar

Bebeklerde, tüm 3. derece yanıklar.


Isı Yanıkları
Yaş ısı buhar, her türlü kaynayan sıvı -su, yağ ve kuru ısı sıcak metaller, ütü, alev, güneş ile meydana gelirler.



İlkyardım:

Yanma sürecini sona erdirerek daha fazla yaralanmayı önlemek gerekir ; alevi söndürmek, kızgın metali uzaklaştırmak, yaş ısıya maruz kalmış giysileri çıkarmak vb gibi. DİKKAT: alev yanığında sentetik giysiler deriye yapışmışsa dokunulmaz; kaynar sıvı yanığında eğer olayın üzerinden zaman geçmişse giysiler soğuk suya tutulmadan önce çıkarılmaz aksi halde yapışan deride çıkar



1. derece yanıklarda

* ASLA yoğurt, salça, diş macunu, zeytinyağı vb. şeyler sürülmez !

* En az 10 dakika soğuk suya tutulur.

* Gerginliği azaltmak üzere yağlı krem veya ağrısını almak ve gerginliği azaltmak üzere yanık merhemi sürülebilir.

* Geniş yanıklarda, kişi kendi içebilecek durumdaysa bol sıvı içirilir.

2. derece yanıklarda tedavi 1. derece yanıklarla aynıdır. İlave olarak; büller ASLA PATLATILMAZ ! Gerekiyorsa hastaneye götürülerek steril koşullarda pansuman yaptırılır. Eğer bül geniş bir alanı kapsıyorsa, üstteki deri ASLA SOYULMAZ ! Eğer patlamışsa, o zaman içindeki sıvı boşaldıktan sonra o kısım antiseptikle silinip üzeri steril gazlı bez ile kapatılıp sargı beziyle sarılır. Zira flaster yanıklı dokuyu zedeleyebilir.

3. derece yanıklarda hastanın mutlaka bir yanık merkezine veya hastaneye götürülmesi gerekir. Hasta bilinçli kendi içebilecek durumda ise bol sıvı içirilir. ALKOLLÜ ve ASİTLİ içecekler İÇİRİLMEZ!

* Açık yanık yarası hava ile temas ettiği sürece ağrıya neden olacağından, yaranın hemen hava ile teması kesilmelidir, bunun için yara nemli steril gazlı bez ile kapatılır. Böylece enfeksiyondan da korunmuş olur.



Kızgın madde sıçraması

Kızgın yağ, katran, zift gibi maddeler vücuda sıçradığında, yakıcı etkileri soğuyana kadar devam eder. Bu nedenle bunların sıçradığı kol ya da bacak hemen soğuk su içerisine sokularak uzun süre bekletilmelidir. Güler, Ç., Bilir, N.; Herkes için İlkyardım. Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No: 18



YANGINDAN VE YANMAKTAN KURTARMA

Alev nedeniyle yanan kişi ayakta durursa oluşan gazlar ve dumanlar kolaylıkla solunum yollarına gider, saçlar tutuşur. Tutuşan bir kişinin hemen yere yatırılması ve kendi çevresinde yuvarlanması sağlanmadır. Bu yangının sönmesini sağlayacaktır. Alevler çoğu kez bu şekilde ya da kişinin hemen bir battaniye ya da halıya sarılmasıyla söndürülebilir.

Alevler söner sönmez yanan elbiselerin hepsinin hızla çıkartılması gerekir. Çıkartırken sıyırarak çıkartılmamalı gerekirse kesilerek çıkartılmalıdır. Sıyırarak çıkartılmaya çalışırken alttaki yanık doku daha fazla zedelenir ve

zarar görür.

Yanan bölgeye beş dakika içerisinde soğuk su ya da soğuk uygulayarak yanma derecesi ve aşırı ağrı engellenebilir.

Ayrıca geniş ve derin yanıklarda tetanoz aşısı yaptırmakta yarar vardır.


Kimyasal Yanıklar
Kuvvetli asit veya bazlarla meydana gelir. Çoğunlukla endüstri, laboratuar veya fabrikalarda görülür. Sadece kimyasal maddeler değil onların oluşturduğu gazlar ve buharlar da kimyasal yanıklara özellikle solunum yolunda neden olurlar. Bu gibi iş yerlerinde normalde gerekli önlemlerin alınmış, kişilerin eğitilmiş olması gerekir. Bu kişilerin yönlendirmeleri ile yardımcı olunması, ilk yardımcının kendisini koruması açısından önemlidir.



İlkyardım:

· Kendinizi korumayı sakın ihmal etmeyin.

· Hastanın kimyasal madde ile teması kesilmelidir. Kimyasal madde;

KURU TOZ ise: Toz kimyasal madde, önce bir fırça veya kuru bezle en doğrusu elektrik süpürgesi ile iyice vücuttan uzaklaştırılır, ondan sonra bol akan su ile yıkanır. Öncelikle fırçalamanın nedeni: toz halindeki kimyasal madde su ile karşılaştığında aktive olarak ciddi yanıklara yol açmaktadır.

SIVI ise: Hemen etkilenen bölgedeki giysiler çıkarılır ve etkilenen alan basınçlı su ile en az 10 dakika ağrı dinene kadar yıkanır.

· Açık yanık yarası oluşmuşsa, hemen steril gazlı bezle kapatılıp hastaneye götürülür.

Elektrik Yanıkları
Elektrik yanıkları, düşük veya yüksek voltajlı akımla temas sonucu meydana gelir :

0.9 - 1 mA etkisizdir

1 -10 mA hafif etkilenme/ağrı

10 -30 mA kol ve/veya bacakta kuvvet azalması

30 -75 mA solunum durması

75mA - 4 A kalp ritminde bozulma veya kalp durması

4 A ve üstü, kalp durması ve ölüm nedeni olabilir.



Ev aletleri yeterince ciddi yanıklara yol açabiliyorsa da, ciddi yanıklar genellikleyüksek voltajın bulunduğu fabrika ve yüksek gerilim hatlarında çalışanlarda görülmektedir.

Elektriğin yanığa neden olabilmesi için, bir noktadan vücuda girip başka bir noktadan çıkması gerekir. Elektrik yanıkları sonucunda 2 önemli tehlike vardır:

Doku hasarı, dıştan görülen kısmın küçüklüğünün tersine iç kısımda derin dokularda çok fazla olabilir. Giriş yarası küçük ama çıkış yarası tam tersine çok geniş ve derin olabilir. Yüksek voltajlı elektrik enerjisi kasları ve deriyi, organ amputasyonu gerektirecek ölçüde harap edebilir.

Yanığa ilaveten birkaç saat sonrasında bile kalp durabilir. o nedenle yüksek voltajlı akıma kapılmış kişi mutlaka hastaneye götürülmelidir. Akıma kapılmış kişiye DOKUNULMAZ ! Öncelikle akım kesilir, bunun için şalter indirilir veya eski tip sigorta ise tamamen çıkartılır gevşetilip bırakılmaz!. Eğer sigorta ve şaltere ulaşma olanağı yoksa o zaman, yalıtkan bir madde ile kuru tahta, lastik, plastik gibi kişi elektrik kaynağından, ya da elektrik kaynağı kablo vb kişiden uzaklaştırılır. Aksi halde yardım etmek isteyen kişi devreyi tamamlayacağından kendisi de akıma kapılabilir. Elektrik yanıklarının, vücudun tümünün veya bir bölümünün elektrik kaynağı ile toprak arasındaki devreyi tamamlaması sonucu oluştuğu hatırdan çıkarılmamalıdır.

DİKKAT: Akım kesildikten sonra kişiye ilkyardım yapmak üzere dokunmanın hiçbir sakıncası yoktur. Akım kesildikten sonra kişinin size elektrik aktarması yani sizde de elektrik çarpması olması söz konusu değildir. O nedenle dokunmaktan korkmayın.



İlkyardım:

ABC değerlendirilir ve devamlılığı sağlanır. Gerekiyorsa TYD sağlanır. Unutmayınız ki elektrik akımına kapılma nedeniyle kalbi durmuş kişileri hemen başlatılan TYD ile hayata döndürme şansı çok yüksektir.

Yanık yaraları varsa kuru steril pansumanla kapatılır.

Olası kırıklar tesbit edilerek atellenir.

Tüm elektrik yanıkları hastanede daha ileri tedavi gerektiren ciddi yaralanmalardır.

BURKULMA:

Bir eklemin taşıyabileceği yükün üzerinde zorlanması ile eklemi çevreleyen yumuşak dokunun zarar görmesine burkulma diyoruz. Burkulmada bağlar, kaslar, kirişler ve kan damarları gerilmiş veya yırtılmıştır. Burkulan organların başında el ve ayak bilekleri, parmaklar ve dizler gelir.

Belirtileri:

*Eklem çevresinde şişme
*Hassasiyet
*Hareket sırasında sancı
*Morarma

NOT: Genellikle kapalı bir kırığın belritileri ile burkulmanın belirtileri benzerlik gösterir. Ancak röntgen filmine bakılarak ayırdedilebilir.

Ne Yapmalı?

*Burkulan eklemin üzerine soğuk, ıslak bezler koyunuz.
*Eklemi hareket ettirmeyiniz.
*Eklem yerinin altına bir mukavva parçası koyuruk sarınız.
*Gerekli tıbbi bakımın sağlanması izin doktor çağırınız veya kazazedeyi en yakın hastaneye götürünüz.

Not: Eğer burkulan bölge bel kemiği ise; doktor gelinceye kadar hastayı döşeme gibi düz ve sert bir zemin üzerine boylu boyunca yatırınız.

ÇIKIK:

Bir kemik ucunun aşırı zorlanma sonucu eklem yerinden çıkmasına diyoruz. Çıkıklar genellikle düşme ve sert bir cisimle vurma sonucu meydana gelir.

Çıkık, en çok parmaklardaözellikle başparmakta, omuzda ve bileklerde olur.

Çıkığın belirtileri de burkulma ve iç kırığa benzer. Şişme, dokununca haz-ssasiyet, biçim bozukluğu, kımıldatınca sancı ve morarma sayabileceğimiz belirtilerdir.

Ne Yapmalı?

*Çıkık organı kımıldatmayınız.
*Parmak ve bilek çııklarının altına bir mukavva parçası koyarak sarınız.
*Çıkık omuzda ise bir kol askısı ile hareketsiz duruma getiriniz.
*Doktor çağırınız veya kazazedeyi hastahaneye götürünüz.

Dikkat:Kazaya maruz kalmış bir eklemde kırık olup olmadıığını anlamak için kırık organı hareket ettirmeyiniz veya kazazedeyi yürütmeyiniz. Bir boyun veya belkemiği kazasında kazazedenin başını, belini asla hareket ettirmeyiniz. Boyun veya bel hareketi sırasında kırık bir kemik parçası omuriliğe batarak felçlere sebebiyet verebilir.

Ne Yapmalı?

*Bel veya boyun kırığına maruz kalmış bir kazazedeyi bulduğunuz duruş biçiminde tutunuz. Hareket ettirmeyiniz.
*Derhal doktor çağırınız.

AÇIK KIRIKLAR:

Kaza sırasında kırılan bir kemiğin deriyi yararak dışarı çıkması halinde, bu kırığa "açık kırık" denir. Çoğu durumlarda deriyi yırtıp yara açan ve kanamaya sebep olan kırık kemik parçası, geriye kayarak yarayı açık bırakır.

Kanama ve doku harabiyeti sebebiyle kazazede şoka girebilir. Ayrıca yara temizlenip kanama durdurulmadığı takdirde mikrop kapmaenfeksiyon tehlikesi vardır.

Ne Yapmalı?

*Biçimi bozulmuş organı doğrultmak için kırığın altına bir elinizi, üstüne de diğer elinizi yerleştiriniz.
*Organın ucunu yanınızdaki birine sımsıkı tutturunuz.
*Şok bakıımı uygulayınız.
*Siz kırık bağlama mukavvalarını veya tahtalarını kırık bölgesi üzerine yerleştirirken organını ucunu tutan kişi de kemiklerin biçimi düzelinceye kadar çekmeye devam etsin.
*Kırık bağlama mukavvaları yerine oturunca temiz bir bezle sarıp bağlayınız.

EZİLME

Vücudun herhangi bir yerine yara açmayacak şekilde bir darbe geldiğinde doku altındaki kılcal damarlarkılcal damar ağları koparak kanarlar. Kanama, kopan damarların sayısına bağlı olarak bir yer kaplar. Kanamadan sonra, darbe yerinde ağrı ve yanma hissedilir. Kanayan bölge şişer. Şişlik önce morarır; sonra mavileşir.İyileştikçe rengi değişerek yeşile ve iyileşmek üzere iken de sarıya dönüşür. Bu arada şişilik iner ve ağrı da kendiliğinden kaybolur.

Ne Yapmalı?

*Vücudunuzun herhangi bir yerine darbe gelip ezilme olursa, vakit geçirmeden soğuk su kompresi yapınızsoğuk suya batırılmış bez koyunuz
*Birkaç defa kompres uyguladıktan sonra, soğuk suya batırılmış bezi ezik yerin üzerine koyup sarınız.
*Bu işlemi ne kadar erken yaparsanız ezik yer morarmadan ve şişlik yapmadan kısa zamanda iyileşecektir. Soğuk su kompresinden sonra, ağrı da fazla hissedilmez.
*Ezik, göz çevresinde olursa, soğuk suya batırdığınız bir bezi göz çukuruna yerleştirip üzerinden sarınız. Ezik, morluk yapmadan iyileşecektir.

OLDUKÇA FAYDALI BİR BİLGİ..TEŞEKKÜRLER..ANCAK KAYNAK BELİRTELİM LÜTFEN