Uluslararası standartlarda ve ulusal yönetmeliklerimizde üç çeşit alçak gerilim ( AG ) elektrik dağıtım sistemi (şebekesi) tanımlanmıştır;

1) TN Sistemler ( TN Tipi Şebeke )
2) TT Sistemler ( TT Tipi Şebeke )
3) IT Sistemler ( IT Tipi Şebeke )




TN, TT, IT şeklindeki sınıflandırma da kullanılan kısaltmaların ne olduklarına bakarsak;

  • T ; Terra = Toprak
  • N ; Notr = Nötr
  • I ; Isolation = İzolasyon
  • C ; Combine = Birleşim
  • S ; Separate = Ayrı anlamları için kullanılmıştır.


TT ve TN genel sistemler olur. IT sistemi ise lokal bir sistem olarak tercih edilmektedir.



Alçak Gerilim ( AG ) Şebeke Tiplerine Verilen Kodlar

Harflerin İngilizce anlamlarından sonra içinde barındırdığı anlamlarına bakarsak;

İlk Harf

Güç sisteminin toprağa bağlanması; Akım kaynağının, yani transformatör merkezinin yapısını ve topraklama durumunu gösterir. Buna göre;

T ; Bir noktanın toprağa doğrudan bağlanması, başka bir ifadeyle şebekenin bir noktasının örneğin yıldız noktasının topraklanmasını gösterir.

I ; Bütün gerilimli bölümlerin toprakta ayrılmış olması veya bir noktadan bir empedans üzerinden toprağa bağlanmasıdır. Diğer bir deyişle; şebekenin bütün aktif kısımları toprağa karşı yalıtılmış veya şebekenin bir noktası bir empedans üzerinden topraklanmasını gösterir.

İkinci Harf

Tesisatın açıktaki iletken bölümlerinin toprağa bağlanmasının gösterir. Diğer bir ifadeyle tüketici cihazının madeni kısmının toprağa karşı durumunu gösterir. Buna göre;

T ; Güç Sisteminin herhangi bir noktasının topraklanmasından bağımsız olarak açıktaki iletken bölümlerin elektriksel olarak doğrudan toprağa bağlanmasını gösterir.

N ; Açıktaki iletken bölümlerin güç sisteminin topraklanmış noktasına elektriksel olarak doğrudan bağlanmasıdır. AG sistemlerinden güç sisteminin topraklanmış noktası, normal olarak nötr noktası veya nötr noktası yoksa bir ana (faz) iletkendir.

Bazı sistemler de üçüncü bir kod bulunmaktadır. Bu 3. Kod ise ;

S ; Nötr veya topraklanmış hat iletkeninden ayrı bir iletkenle koruma fonksiyonunun sağlanmasıdır.

C ; Nötr ve koruma güvenliğinin tek iletken üzerinden birleştirilmesidir. ( PEN İletkeni )

TN Şebeke

Bu şebeke tipi en yaygın sistemdir. TN sistemlerinde doğrudan topraklanmış bir nokta bulunur ve tesisatın açıktaki iletken bölümleri bu noktaya koruma iletkeni ( PE ) ile bağlanır. Bu yapılan işlem işletme topraklamasıdır.
TN tipi şebeke de koruma topraklamasına ve sıfırlamaya müsaade edilir. TN sistemi, nötr (N) ve koruma iletkenlerinin ( PE ) düzenlenmesine göre üç tipe ayrılır;

1) TN - C Sistemi
2) TN – S Sistemi
3) TN – C – S Sistemi


TN – C Sistemi

Tesise ait bütün madeni kısımlar, koruma ve nötr iletkenleri birleştirilerek şebekenin tamamından ortak bir iletken ( PEN ) olarak çekilir.



TN – S Sistemi

TN – S sisteminden tesise ait bütün madeni kısımlar, PE koruma hattı üzerinden işletme topraklamasına bağlanır. Koruma ve nötr iletkenleri şebekenin tamamı boyunca ayrı ayrı çekilir.



TN – C – S Sistemi

Bu sistem de koruma ve nötr iletkenleri, şebekenin bir bölümünde ayrı ayrı, bir bölümünde de ortak bir iletken olarak çekilir.



TN sistemler de (şebeke) koruma önlemi olarak genelde sıfırlama olarak adlandırılan önlem kullanılır.

Sıfırlama

Tam gövde teması gibi bir yalıtım hatasında elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için gerilim altında olmayan iletken tesis bölümlerinin sıfır iletkenine ya da buna iletken olarak bağlanmış olan bir koruma iletkenine ayrı biçimde bağlanmasıdır. Sıfırlamanın amacı; işletme araçlarının gövdesinde yüksek dokunma gerilimlerinin sürekli olarak kalmasının önlemektir.