Türkiye nin ilk elektrik üreteci 1902 yılında Mersin-Tarsus***8217;ta tesis edilen, bir su değirmenine bağlanmış 2 kW. gücünde bir dinamodur.

1914 yılında Osmanlı***8217;nın ve Türkiye***8217;nin ilk kayda değer elektrik üretim tesisi olarak Silahtarağa Termik Santralı hizmete girmiştir. 14 Şubat 1914 te açılan bu tesis ekonomik ömrünü tamamladığı 1983 yılına kadar hizmet vermiştir.

1930 lu yıllara kadar ülkemizdeki elektrik çalışmaları, genelde yabancı işletmelerin elinde olan küçük yerel santraller ve onların beslediği birbirlerinden ayrı yerel dağıtım şebekelerinin işletilmesi şeklinde olmuştur.

1939 yılında yabancı şirketlere verilmiş olan bu imtiyazlar devletleştirilerek genellikle dağıtım hizmetleri belediyelere devredilmiştir

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılında kurulu güç 33 MW ve yıllık üretim 45 milyon kWh iken; 1935 yılına gelindiğinde, kurulu güç 126.2 MW. üretim ise 213 milyon kWh, elektriklenmiş il sayısı ise 43'tür
1933 yılında 2301 sayılı Kanun ile İller Bankası kuruldu.

1935 yılında, 2805 sayılı Kanun ile kurulan Etibank***8217;ın 3 ana işlevinden biri elektrik işletmeciliği olarak düzenlenmiştir..Yine aynı yıl,2804 sayılı Kanun ile Maden Tetkik Arama (MTA),2819 sayılı Kanun ile Elektrik İşleri Etüd İdaresi (EİEİ) kurulmuşlardır

1954 yılında Devlet su İşleri (DSİ) kurulana kadar hidroelektrik tesis dahil tüm üretim ve dağıtım Etibank önderliğinde bu kuruluşların katkılarıyla yürütülmüş, küçük kapasiteli dizel ve hidrolik santraller ve birçok sanayi kuruluşunun ve belediyelerin işlettiği dizel santraller ile şehirlerin elektrik ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır.

1948 yılında, Silahtarağa Termik Santralı***8217;ndan o güne en büyük tesis olan Zonguldak Çatalağzı Termik Santralı devreye girmiş ve 1952 yılında 154 kV'luk bir ENH (Enerji nakil hattı) ile İstanbul'a elektrik takviyesi yapılmıştır. Bu ENH tı, ulusal enerji sistemimizinde (Enterkonnekte sistem) başlangıcını oluşturmuştur.
1950'li yıllarda, kurulu gücümüz 407.8 MW , yıllık üretimimiz ise 500 bin kWh'a ulaşmıştır. 1956 yılında 3 önemli tesis ulusal elektrik sistemine bağlanmıştır. Bunlar;
Adana yakınlarında Seyhan barajı ve HES,
Ankara yakınlarındaki Sarıyar barajı ve HES ile
Kütahya yakınlarındaki Tunçbilek Termik santralıdır.
1958 yılında Nazilli yakınlarında Kemer barajı ve HES,
1959 yılında Kırşehir yakınlarında Hirfanlı barajı ve HES,
1960 yılında Manisa yakınlarında Demirköprü barajı ve HES o yıllarda kurulan hidroelektrik tesislerdir.

1970 yılında 1312 sayılı yasa ile TEK (Türkiye Elektrik Kurumu) kurulmuş,Belediyeler ve İller Bankası dışında bütünlük sağlanmış, bazı istisnalar dışında üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin yapım ve işletilmesi ile elektrik sektörünün planlanması tekel statüsüyle TEK e verilmiştir.

Bu tarihte de kurulu gücümüz 2234.9 MW üretimimiz ise 8 milyar 623 milyon kWh seviyelerine yükselmiş, ilk 380 kV ENH sisteme dahil edilmiştir. 1970 yılında elektriklenmiş köy sayısı % 7 dir.
1972 yılında, Türkiye***8217;nin o güne kadar ki en büyük baraj ve HES i olan Eskişehir yakınlarındaki 300 MW gücündeki Gökçekaya barajı ve HES ile yine en büyük termik santral projesi olan Seyitömer Termik santralı devreye alınmıştır.

1975 yılında Fırat üzerindeki ilk incimiz Keban barajımız , o yıla kadar kurulan tüm barajlı santralarımızın toplamından daha büyük kurulu güce sahipti. (1330 MW)

Türkiye kurulu gücü 1980 yılında 5118.7MW'a üretimi ise 23 milyar 275 milyon kWh kapasitesine ulaşmıştır.
1982 yılında Belediyeler ve Birliklerin ellerindeki elektrik tesisleri TEK'e devredilmiştir. Bu tarihten itibaren de enerjinin üretimi, dağıtımı ve satışları bu kurum (TEK) tarafından yapılması sağlanmıştır. Bu dönemde de yine kurulu gücümüz 6638.6 MW,üretimimiz ise 26 milyar 552 milyon kWh olarak gerçekleşmiş, bu yıl elektriklenmiş köy sayısı % 61'e ulaşmıştır.

1984 yılında kabul edilen 3096 sayılı yasa ile TEK***8217;in tekel statüsü kaldırılmış, yerli ve yabancı Sermaye Şirketlerine üretim tesisi kurmak ya da mevcut üretim ve dağıtım tesislerinin mülkiyeti TEK***8217;da kalmak üzere işletme hakkı devralmak suretiyle faaliyette bulunma imkânı verilmiştir.
12 Ağustos 1993 te TEK; ikiye ayrılarak üretim ve iletimden sorumlu TEAŞ, dağıtımdan sorumlu TEDAŞ kurulmuştur.

Bu dönemde Yap-İşlet Devret (YİD) modeli ile kurulması kabul edilen üretim tesislerinin finansmanının teşebbüs sahiplerince sağlanması, üretilen tüm enerjinin TEK tarafından satın alınması benimsenmiştir.

3096 sayılı yasa ile Özel sektöre üretim, iletim, dağıtım ve ticaret yetkisi veren, Yap-işlet-Devret (YİD) modeline, otoprodüktör (Kendi elektrik enerjisi ihtiyacını kendi ürettiği tesislerden sağlayan, ürettiği fazla enerjiyi kamuya satan sanayi kuruluşları) uygulamasına ve mevcut tesislerin işletme hakkı devirlerine imkân sağlanmıştır.
1996 yılında sadece yeni üretim tesislerinin yapımı için Yap-İşlet Modeli (Yİ) uygulamasına yönelik olarak 4283 sayılı yasa yayınlanmıştır.

3 Mart 2001 tarihinde 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve Kurulu -EPDK- oluşturulmuş olup piyasada faaliyet gösterecek olan işletmelerin bu kurum ve kurul ile uyumlu çalışması öngörülmüştür. Bu dönemde Türkiye Elektrik Üretim ve Dağıtım Anonim Şirketi (TEAŞ) üçe bölünerek;


1- Türkiye Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ)
2- Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi (TETAŞ)
3- Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) kurulmuşlardır.

</font>

vikipediaEdited by: hunca