ÖSS'yi nasıl kazanırsınız
Her yıl çok sayıda aday iyi hazırlanmış olmasına rağmen sınav kaygısı nedeniyle beklenilen başarıyı yakalayamıyor. Normal kaygı performansı yükseltiyor. Ancak yüksek düzeydeki kaygı başarıyı engelleyen önemli bir faktör. Yapılması gereken ise olumsuz değil, yapıcı düşünmek

Sorular birdenbire gözümün önünde uçuşmaya başlıyor, ellerim terliyor, nefes almakda zorlanıyorum diyorsanız, başarınızı etkileyecek derecede sınav kaygısı yaşıyorsunuz. Yüksek düzeyde kaygıda enerjinin doğru kullanılamayacağını belirten Final Dergisi Dershanesi Rehberlik Öğretmeni Nuray Çil, sorularımızı yanıtladı:

Kaygı kötü bir şey mi?

Tabii ki hayır! Her duygu gibi kaygı da kişinin yaşamını sürdürebilmesi ve yaşamdan doyum alabilmesi için gerek.

Yani hayatın herhangi bir sürecinde, herhangi bir alanda başarılı olabilmenin yolu hiç kaygı yaşamamak değil.

Normal düzeyde kaygı, yoğunlaştığı alana enerji üretebilmesini sağlamak ve performansını yükseltmek açısından kişiye yardımcı olur.

Sınav kaygısı nedir?

Sınav öncesinde öğrenciler bilgileri öğrenir ve sınav sırasında bu öğrenilen bilgilerin etkili bir biçimde kullanılması gerekir. Oysa türlü sebeplerden ötürü bu bilginin kullanılmasına engel olup başarının düşmesine yol açan yoğun kaygının adı sınav kaygısıdır.

OLUMSUZ DÜŞÜNCELERE SON

Belirtileri nelerdir?

Ders çalışamama, program yapılsa da uyamama, çalışmama adına bahaneler bulma, aşırı çalışma, ağlama krizleri, hayallere dalma. Sınav günü evrakları unutma, kitapçık türünü işaretleyip işaretlemediğini hatırlamama, sınavda kaydırma yapma.

Fiziksel göstergeler var mı?

Evet. Örneğin bedensel olarak el titremeleri, kalp çarpıntısı, nefes alıp vermede güçlük çekme, mide bulantısı, vücutta oluşan kızarıklıklar, kaşıntı, uykusuzluk, baş dönmesi gibi durumlar bir öğrencinin kaygı yaşadığının belirtileridir.

Kaygının, nasıl üstesinden gelebiliriz?

Önce düşünme tarzımıza ve kendimizle olan iç konuşmalarımıza dikkat etmeliyiz. 'Eyvah'la başlayan cümleler, sınavda başarısız olacağım ve herkes benimle dalga geçecek, çalıştığım halde hala yeterli olduğunu düşünmüyorum, kazanamazsam hayatım mahvolur gibi.

Eğer bu cümleler kendi kendine çok sık tekrar ediliyorsa, olumsuz bir düşünce tarzı var demektir ve büyük olasılıkla kişi sınav sonrası kendini suçlayıcı ifadeler kullanacaktır.

Bunların yerine ne söylemek gerekiyor?

Örneğin, 'sınavda başarısız olacağım ve herkes benimle alay edecek' ifadesi yerine 'başarısız olmak ya da olmamak benim yaptığım çalışma ile ilgili ve benim elimde, çalışmamın sistemliliği ve etkililiği kadar şansım var, çalıştığım kadarını kullanabilirim' ifadesi duruma daha gerçekçi bakmamızı sağlayacaktır.

Fiziksel kaygı nasıl önlenir?

Fiziksel süreci dengelemek için nefes alma egzersizleri yapmak, sağlıklı beslenmek, kaliteli uyumak işe yarayacaktır.

Derinlemesine gevşeyin

Otojenik Eğitim: Gözlerinizi kapatıp sessizce oturun veya uzanın. Sağ kolunuz üzerinde odaklaşın. Kendinize 'sağ kolum gittikçe ağırlaşıyor' deyin ve kolunuzun ağırlaştığını hissettiğinizde bu duyguyu sürdürün. Sonra bunu sol kolunuz ve bacaklarınız için ayrı ayrı deneyin. Bir süre sonra kollarınız ve bacaklarınız gevşediğinde ikinci basamak için hazırsınız demektir. İkinci basamakta ise sıcaklık duygusunu geliştireceksiniz. Sağ kolunuzdaki sıcaklık duygusunun arttığını hayal edin. Kolunuzun iyice ısındığını düşünün ve bu sıcaklığı gerçekten hissetmeye çalışın. Bunu diğer kolunuz ve bacaklarınız için de deneyin.

Ardından kalp atışlarını düzenleyin. Kendinize, 'Kalbim daha düzenli ve sakin atmaya başladı' deyin. Bu sırada hissettiğiniz sakinlik ve huzur duygusu üzerinde odaklaşın. Aynı şekilde solunumunuzu da düzenleyin. Son olarak karın bölgesinde odaklanın ve 'Bütün gövdem ısınmaya başladı' deyin. Bunları yaparken arada bir de 'Alnım gittikçe serinliyor' diyerek alnınızı serinletin.

Bu çalışmanın sonunda derinlemesine gevşemeyi gerçekleştireceksiniz.

Sık sorulan sorular

Nüfus cüzdanımda fotoğrafım yok. Bunu özel kimlik belgesi olarak kabul ederler mi?

Özel kimlik belgesinin fotoğraflı olması gerekiyor. Bu nedenle sınavda kimliğinizi kanıtlayacak fotoğraflı ve onaylı bir belge bulundurmanız zorunlu. Fotoğraflı ve onaylı özel kimlik belgeniz yoksa, nüfus idaresine başvurarak nüfus cüzdanınıza fotoğrafınızı koydurabilirsiniz.

Okul birincisi olan bir adayın, okulunun ÖSS puan ortalamasının düşük veya yüksek olması kendisini olumlu- olumsuz etkiler mi?

Etkilemez. Çünkü her okulun birincisine en yüksek AOBP olan 100, her okulun sonuncusuna en düşük AOBP olan 50 veriliyor.

ÖSS'de zor soruların puan değeri kolay olanlardan daha mı fazla?

ÖSS'de her testte bulunan her sorunun ham puan değeri eşittir. Zor soruların daha çok puan getirdiği şeklinde bir durum söz konusu değil.

ÖSS puanı ile öğrenci alan bir yükseköğretim programına yerleştirilirsem, aynı yıl özel yetenek sınavıyla öğrenci alan programlara da başvurabilir miyim?

İsterseniz başvurabilirsiniz. Özel yetenek sınavını da kazandığınız takdirde, yerleştirildiğiniz iki tercihten birine kayıt yaptırabilirsiniz.

2005 yılında bir yükseköğretim programını kazandım ancak liseden mezun olamadığım için kayıt yaptıramadım. 2006 ÖSS'ye başvurduğumda puanımda bir düşme olur mu?

Yükseköğretim kurumuna kayıt hakkı kazanan öğrencinin puanının düşmesi için bir ortaöğretim kurumundan mezun olması şart. Şayet mezun olmamışsa gelecek yıl sınava başvurduğunda puanında düşme olmaz.

Fen bilimleri alanından mezun olacağım. Hem mühendislik hem de işletme tercihi yapmayı istiyorum. Her iki tercihim için de Y-ÖSS- SAY 2 puanım mı kullanılacak?

Hayır. Mühendislik tercihleriniz için Y-ÖSS - SAY 2, işletme tercihleriniz için de Y-ÖSS-EA 2 puanınız kullanılacak.

Ortaöğretim Başarı Puanı nasıl hesaplanıyor?

Okulun son sınıf öğrencilerinin başarı ortalaması ile bu ortalamaların standart sapması kullanılarak hesaplanır.

Okul ortalaması önemli

AOBP, öğrencinin Ortaöğretim Başarı Puanı'nın (OBP) mezun olduğu yılda okulunun ÖSS'deki puan ortalamalarına göre ağırlıklandırılmış şeklidir. 50 ve 100 arasında değişir.

ÖSYM öğrencilerin OBP'lerini ağırlıklandırabilmek için önce okulların her üç puan türündeki ortalamalarını bulur. Bunun için bir okulun tüm lise son öğrencilerinin o yıl yapılan ÖSS sonrasında SÖZ-1, SAY-1 ve EA-1'den aldıkları puanlar ayrı ayrı toplanıp öğrenci sayısına bölünür. Böylece her okul için ÖSS-SAY, ÖSS-SÖZ, ÖSS-EA hesaplanmış olur.

Daha sonra her öğrencinin OBP'si okulunun ÖSS puan ortalamaları gözönünde bulundurularak, ÖSYM tarafından bir formül aracılığıyla ağırlıklandırılır. Okul ÖSS ortalaması yükseldikçe öğrencilerin AOBP'leri de yüksek olacaktır.

Sayısal alan öğrencisi daha şanslı

TÜRKİYE matematik ve fen bilimlerinde son sıralarda bulunurken üniversitelerin Sayısal puan türüyle öğrenci alan bölümleri daha fazla. Fakültelerin yüzde 46'sı Sayısal puan türüyle öğrenci alıyor. Sözel kontenjanların oranı yüzde 15 iken Eşit Ağırlık kontenjanı yüzde 35, Dil kontenjanı da yüzde 4 oranında. Sayısal öğrencilerin şansları yalnızca kontenjanlar da değil. Sayısal alandan sınava giren öğrenci sayısı diğer alanlara göre daha az. Yine Sayısal testlerin doğru çözülme oranı oldukça düşük. Bu durumda Sayısal'dan sınava giren öğrenciler üç kez daha şanslı oluyor.

İşaret dilinizi oluşturun

Saatinize bakmayı unutmayın

Sınav sorularını çözmeye alıştığınız tarzda başlayın

Çözemediğiniz soruların yanına (?) işareti koyup geçin

Kesinlikle çözemeyeceğinize inandığınız sorular varsa yanına (-) işareti koyun.

Seçenekleri incelerken eleme tekniğini kullanın (bu olamaz diyerek şıkları indirgeyin)

Çözebileceğiniz ancak çok vakit kaybettirecek sorulara (xx) gibi özel bir işaret koyun

İlk verdiğiniz cevabın kesinlikle yanlış olduğundan emin değilseniz cevapları değiştirmeyin

Zor sorularla vakit kaybetmeyin

Şıklardan önce soru metnini okuyun

Soru kökenlerini iyi anlayın

Şıkların tamamını okuyun

Cevaplarınızı çok iyi bir nedeniniz yoksa değiştirmeyin

İpuçlarını değerlendirin

Fikriniz yoksa cevap vermeyin


Havuçla hatırlayın ananasla ezberleyin
Sınav stresi ile birlikte gençlerde yeme davranış bozukluğu oluşabiliyor. Stres ile gelişen yeme davranış bozukluğu kilo kaybına veya aşırı kilo almayan neden olduğu gibi mide bulantısı, kabızlık veya baş dönmesini de tetikliyor. Dengeli beslenmenin başarı üzerinde önemli etkileri olduğunu belirten Mezura Beslenme ve Danışmanlık Hizmetleri Diyetisyeni Sanem Apa, besinler ve güçleri konusundaki sorularımızı yanıtladı:

Doğru beslenme sınavdaki başarıyı artırır mı?

Bunun öğrenmeyi artırdığı, hızlı düşünmeyi kolaylaştırdığı, zihin dağınıklığını önleyip odaklanmayı güçlendirdiği, konsantrasyonu artırdığı kısacası öğrenmeyi olumlu yönde etkilediği artık birçok çalışma ile kanıtlandı.

Strese karşı nasıl beslenmeliyiz?

B vitaminlerinden zengin besinlerin tüketimi ile stresin biraz azaltılması mümkün. Ayrıca anti-stres mineralleri olarak bilinen magnezyum ve kalsiyum tüketimi de yarar sağlar. Badem, fıstık, susam kuru baklagiller, çikolata, tam tahıllar ve yumurta magnezyum için iyi kaynaklardır. Stres daha çok serbest radikal üretimine yol açar. Bu dönemde A, C ve E vitaminleri ile selenyum içeren besinleri (deniz ürünleri, susam, tavuk, lahana, marul, mantar) yani kısaca antioksidanların tüketimini artırmak uygun olduğu gibi stresi azaltmada yarar da sağlayacaktır.

Sınav dönemlerinde ne içilmeli?

C vitamini içeriği yüksek kuşburnu, papatya, adaçayı gibi bitki çaylarını tüketmek daha sağlıklı.

Besinlerden gelen güç

Balık: Haftada en az 2 kez balık tüketmek, Omega-3 yağ asitlerinden DHA'yı (DocosoHegzanoic Acid) daha çok kazanmanızı sağlayacaktır. DHA, bilinen en iyi beyin destekleyici besinlerden biridir. DHA sadece belleği güçlendirmekle kalmaz, öğrenmeyi ve konsantrasyona da olumlu yönde etkilerde bulunur.

Havuç: Öğrencilerin ihtiyacı olduğu hatırlama yeteneğini artırmak için kullanılabilir. Ayrıca içerdiği A vitamini ile iyi bir antioksidandır.

Ananas: Ezberlemeyi kolaylaştırıcı etkisi vardır.

Limon- Portakal: Algılama yeteneğini güçlendirici etki gösterir. C vitamini ile yiyeceklerden aldığınız demirin emilimini de artırmış olursunuz.

Ceviz-fındık-badem: Zengin mineral ve vitamin yapılarıyla belleği destekler. Ayrıca ceviz içerdiği Omega-3 yağ asitleri ile belleğe katkıda bulunur.



Sınav dönemi reçetesi

Uzman Diyetisyen Dilara Koçak, sınav sırasında ter nedeniyle oluşabilecek sıvı kaybını önlemek için su içmek gerektiğini söyledi. Koçak, örnek bir beslenme düzeni oluşturdu

hafta önce

Sevdiğiniz bir balık cinsinden en az 2 defa balık tüketmeye çalışın böylece, Omega-3 yağ asitlerinden olan Docoso Hegzanoic Acid'in, belleği güçlendirici etkisi, öğrenmeyi ve konsantrasyonu da artırıcı etkisinden faydalanırsınız. Balık yeme alışkanlığınız yoksa gün aşırı (haftada 3 kez) tablet olarak tercih edebilirisiniz

Sınav haftasında ekmeği azaltmayın ve kaldırmayın . Özellikle sınavdan önceki gün öğlen veya akşam sevdiğiniz bir makarna türünü çok yağlı olmamak kaydıyla yiyebilirsiniz.

Havuç ve yeşil yapraklı sebzeler tercih edin.

Dengesiz beslenme (aşırı karbonhidrat alımına dayalı tek yönlü beslenme), aşırı şeker tüketimi, , uzun süre açlık, öğün atlamak hafızayı zayıflatabilir. Bu sebeple sınav haftası yeterli ve dengeli beslenme kurallarına uyun ve öğün atlamayın.

Her gün 2 tam ceviz, 10 fındık, 10 badem yiyin.

Aşırı yorgunluk hissedenler günlük 1000 mg C vitamini takviye alabilirler veya yine her gün demir içeriği yüksek multivitamin (kompleks vitamin) tercih edilebilir. Tablet almak yerine her gün 1 bardak taze sıkılmış portakal ve çilek suyu ile 1 tatlı kaşığı pekmez almak da iyi bir C vitamini ve demir desteğidir.

Bir gün önce

Şimdiye kadar yemediğiniz bir besini ilk defa o gün tüketmeyi denemeyin. Hazımsızlık, gaz veya bağırsak düzeninde bozulmaya sebep olabilir.

Mümkünse dışarıda yemek yemeyin, evde daha önce denediğiniz yediğiniz, ama az yağ ile pişirilmiş yemekleri tercih edin.

Rahat bir uyku için uyku saatinizden 1-2 saat önce çay, kahve içmeyin. Bitki çaylarını tercih edin.

Aşırı miktarda şeker ve yağ tüketimi bağırsak hareketlerinizi bozabilir. Sınavdan bir gün önce tatlı ihtiyacınızı sütlü ve meyveli tatlılar kuru meyveler ile bastırmaya çalışın, çikolata miktarını her zaman yediğinizden daha fazla yemeyin.

Sınavdan önceki tüm gün sindirim rahatsızlıkları ve zehirlenmelere yol açabileceği için dışarıda ve açıkta satılan yiyecekler tercih edilmemeli, sınavdan bir gün önce kuru baklagiller gibi gaz yapıcı besinler tüketilirken dikkatli olunmalı.

Sınav sabahı

Her zaman günün en önemli öğünü olan kahvaltı sınav sabahı da büyük önem taşır.

Sabah kahvaltısında mutlaka protein olmalı. Şeker ile ilgili yanlış uygulamalar sınav esnasında sorun yaratabilir. Protein içermeyen bir öğünde aşırı yenilen çikolata, meyve suyu, şeker ve benzeri yiyecekler kan şekerini hızlı yükseltir bunun sonucunda pankreastan aşırı insülin salınımı ardından kan şekerinde düşme ve beraberinde konsantrasyon güçlüğü, fenalık hissi uyku hali doğurabilir.

Sınav esnasında susamaya neden olabilecek aşırı tuzlu besinlerden kaçınılmalı.

Kafein içeren yiyecek ve içecekler yerine süt, meyve suyu, ıhlamur, kuşburnu gibi bitki çayları tercih edilebilir.

Doğru olan normal davranış tarzı mümkün olduğunca korunmalı. Doğru beslenme sınırları içinde kalmak yeterli, ailelerin bu konuda ısrarcı ve ürkütücü olmamaları çok önemli.

Sınav esnasında

Sınavda su tüketiminin yanı sıra, taze sıkılmış meyve suyu da tercih edilebilir. Sınavda geçen 3 saat uzun bir süredir vücudun sıcak hava veya ter ile oluşan sıvı kaybını yerine koymak doğru bir davranıştır ancak aşırı miktarda sıvı tüketimi tuvalet ihtiyacını tetikleyebilir.

Çikolatanın direkt başarıyı artırıcı bir etkisi yoktur. Ancak az miktarda yiyeceğiniz çikolata stresinizi azaltmada yardımcı olabilir. Ama fazla tüketiminiz kan şekeri dengenizde düzensizliğe yol açabileceğinden eğer seviyorsanız sınav esnasında çikolata yerine kurutulmuş meyvelerden (kuru kayısı, kuru erik, kuru üzüm, kuru incir, vb.) faydalanmanız daha uygun olacaktır.


akşam gazetesi

__________________